Marko Polo izidan

Turizmning oliy maqsadi borligini hamma biladi: ma’rifat, rom qilish va odamlarning qalban bir-biriga yaqinlashtirish. Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan sayyohlik shaharlari bizga qiziqarli o‘tmish, ming yillar davomida shakllangan boy madaniyat va o‘ziga xos an’analar haqida so‘zlab beradi. Ehtimol, Ipak yo‘li yo‘lida sayohat qilgan birinchi sayyoh Marko Polo haqida ham so‘zlashi mumkin.

Marko Poloning (1254-1324) hayoti qiziqarli tafsilotlar va qarama-qarshiliklarga boy, lekin bir narsa aniq. Venetsiyalik savdogar O‘rta yer dengizidan Xitoyga ajoyib sayohatni amalga oshirgan. Safaridan keyin u “Dunyo xilma-xilligi kitobi”ni yozadi, u tarix, geografiya va etnografiya bo‘yicha qimmatli manbaga aylanadi. Ma’lumki, Xristafor Kolumb sayohatni yo‘lga qo‘yib, yangi dunyoga boradigan yo‘lni topish va aniqlash uchun ma’lumotnoma sifatida Poloning asaridan foydalangan. 

Marko Poloning (1254-1324) hayoti qiziqarli tafsilotlar va qarama-qarshiliklarga boy, lekin bir narsa aniq. Venetsiyalik savdogar O‘rta yer dengizidan Xitoyga ajoyib sayohatni amalga oshirgan. Safaridan keyin u “Dunyo xilma-xilligi kitobi”ni yozadi, u tarix, geografiya va etnografiya bo‘yicha qimmatli manbaga aylanadi. Ma’lumki, Xristafor Kolumb sayohatni yo‘lga qo‘yib, yangi dunyoga boradigan yo‘lni topish va aniqlash uchun ma’lumotnoma sifatida Poloning asaridan foydalangan.

Marko Polo sayohatini o‘smirlik paytidanoq boshlagan. Yigit 17 yoshda edi, otasi Nikkolo va amakisi Maffeo Polo yo‘lda ular bilan birga olib ketishgan. Yo‘l qiyinchilik, xavf-xatar va sarguzashtlarga to‘la bo‘lishiga qaramay, yosh Marko o‘zining sarguzashtidan zavqlanardi. Ular yo‘lda qaroqchilar, og‘ir ob-havo sharoiti va kasalliklarga duch kelishdi. Ammo savdogar sayohatchilarining asosiy maqsadi Yuan davlatining hukmdori mo‘g‘ul xoni Xubilay bilan uchrashish edi. Mo‘g‘uliston poytaxtiga joylashib, Marko Polo Xubilayxon xizmatiga kirdi, u bu haqda o‘z kitobida batafsil tasvirlab bergan. Mo‘g‘ul xoni Markoni o‘z ittifoqchisi va sodiq yordamchisi deb hisoblab, uyiga qo‘yib qaytarib yubormoqchi emas edi. Marko Polo uzoq vaqt Xubilayxon saroyida yashagan.

Umuman olganda, Markoning mashhur sayohati 24 yil davom etgan. Vataniga qaytgach, u Gnuyaliklar tomonidan asirga olinadi. Qamoqda, sayohatchi, roman yozish bilan mashg‘ul bo‘ladi, boshqa bir mahbus Rusticelloga qilgan sayohati haqidagi hikoyalari bilan o‘rtoqlashadi, u Markoning hikoyalarini matn holatga keltiradi. Ozodlikka chiqqanidan so‘ng, Marko Polo yana 25 yil yashadi va o‘z shahrida boy odam sifatida vafot etadi.

XIII asrda Polo oilasi bosib o‘tgan yo‘lni qahramonlik deb hisoblash mumkin. Axir, bu Yaqin Sharq, Janubiy Kavkaz, Markaziy Osiyo, Fors va Shimoliy Xitoy orqali o‘tadigan hisobsiz uzunlikdagi yo‘llardir.

Bu Nikkolo va Maffeo Polo uchun Marko bilan ikkinchi safari edi. Hozirgi O‘zbekiston hududi orqali o‘tadigan yo‘l eng qiyinlardan biri edi: Urganch ➡️ Buxoro ➡️ Shahrisabz ➡️ Samarqand ➡️ Sirdaryo daryosi vodiysi ➡️ Farg‘ona vodiysi.

Marko Polo o‘z kitobida zamonaviy O‘zbekistonning joylashuvi haqida ancha batafsil ma’lumot berib o‘tgan. Xususan, u Samarqand haqida: bu katta shahar, juda ko‘p bog‘lari va bozorlari mavjud. Marko, shuningdek, bu zaminda nafaqat musulmonlar, balki nasroniylar ham yashayotganini eslatib o‘tadi. Mahalliy aholi bir-biriga toqat bilan hayor guzaronlik qilmoqdalar deydi. Samarqanddan keyin “Qarqon” degan joyga uzoq yo‘l yurish kerak edi, ehtimol muallif Farg‘ona vodiysini nazarda tutgandir. U vodiy aholisini san’atda va hunarmandchilikda mahoratli deb ta’riflagan.

Markoning otasi va amakisi Buxoroni ko‘k gumbazli, devorlari ranli naqshlar bilan qoplangan, savdo do‘koni va ko‘chalari gavjum bo‘lgan buyuk shahar deb aytishgan. O‘sha paytda Buxoro sharqona ziravorlar, ipak, chinni, metal, qimmatbaho toshlar va fil suyagidan mahorat bilan tayyorlangan buyumlar va boshqa buyumlarni sotadigan yirik savdo markazi bo‘lgan.

Bugun har kim Mark Polo izidan ajoyib sayohatni amalga oshirishi mumkin. Ko‘ring, his qiling, Polo oilasi bilgan, ko‘rgan hamma narsani sinab ko‘ring. Bunday sayohatda siz Buyuk Ipak yo‘li bo‘ylab joylashgan O‘zbekistonning eng qadimiy shaharlariga hayoliy sayohat qilash imkoniyatiga ega bo‘lasiz.

Mamlakatimiz hududida o‘z yo‘lingizni aka-uka Polo birinchi safarini qanday bo‘lsa, huddi shunday boshlashingiz mumkin: Ustyurt platosi bo‘ylab, keyin Amudaryo bo‘yida siz qadimgi Xorazm sivilizatsiyasining ko‘plab yodgorliklarini uchratasiz; janubi-sharqda sizning yo‘lingizda buyuk shaharlar - Urganch va Xiva, serhosil Buxoro, qadimiy Shahrisabz, O‘rta asr Amir Temur imperiyasi poytaxti - Samarqand, go‘zal Farg‘ona vodiysi yodgorliklari va manzaralari joylashgan bo‘ladi.

Sizning sayohatingiz siz uchun unutilmas sarguzashtga aylansin, bu sizning hayotingizni italiyalik savdogar Marko Polo bilan bo‘lgani kabi yorqin va jozibali qiladi.

Izoh qoldirish

Fikr qoldirish uchun siz ijtimoiy tarmoqlar orqali kirishingiz kerak:


Tizimga kirish orqali siz qayta ishlashga rozilik bildirasiz Shaxsiy malumot