Quyi Amudaryo biosfera qo‘riqxonasi YuNESKOning tabiiy yodgorliklar ro‘yxatiga kiritildi

Qoraqalpog‘iston hududida joylashgan Quyi Amudaryo biosfera qo‘riqxonasi, ilgari Baday-To‘qay qo‘riqxonasi, YuNESKOning Butunjahon biosfera rezervatlari tarmog‘iga kiritilgan, dedi o‘z nutqida 16-sentabr kuni Bosh vazir o‘rinbosari-turizm va sport vaziri Aziz Abduhakimov.
Bu qaror 2021-yil 13-17-sentabr kunlari Abuja shahrida (Nigeriya) bo‘lib o‘tayotgan “Inson va biosfera dasturi” Xalqaro muvofiqlashtiruvchi kengashining 33-sessiyasi davomida qabul qilindi.

Endi YuNESKOning global tarmog‘iga O‘zbekiston Respublikasidan ikkita muhofaza etiladigan tabiiy hudud kiradi: Chotqol biosfera qo‘riqxonasi (1978) va Quyi-Amudaryo davlat biosfera qo‘riqxonasi (2021).

Quyi-Amudaryo biosfera qo‘riqxonasini kiritish uchun nomzodlik hujjati O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat agentligi mutaxassislari bilan birgalikda YuNESKO bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy komissiyasi kotibiyati hamda Germaniya taraqqiyot agentligi va Maykl Zukkov fondi texnik ko‘magida, kelishilgan holda tayyorlangan.“Inson va biosfera” Xalqaro dasturi YuNESKOning global tarmog‘iga kiruvchi biosfera qo‘riqxonalariga inson va tabiat faoliyati natijasida biosferadagi o‘zgarishlarni, shuningdek, bu o‘zgarishlarning odamlarga tasiri va oqibatlarini aniqlash va baholashda atrof-muhit, xususan, iqlim o‘zgarishi sharoitida yordam beradi.

Dastur tabiiy ekotizimlar va ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar o‘rtasidagi dinamik munosabatlarni, xususan, biologik va madaniy xilma-xillikning tez yo‘qolishi va kutilmagan oqibatlar va inson hayotiga tahdidlar sharoitida o‘rganadi va taqqoslaydi.Quyi-Amudaryo davlat biosfera qo‘riqxonasi 2011-yilda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan Qoraqalpog‘iston hukumati, BMT Taraqqiyot dasturi va Global ekologik jamg‘armasining “Qoraqalpog‘istondagi Amudaryo deltasida to‘qay o‘rmonlarini saqlash va qo‘riqlanadigan hududlar tizimini mustahkamlash” loyihasi doirasida tashkil etilgan.
Noyob biosfera qo‘riqxonasi Qoraqalpog‘iston Respublikasining Beruniy va Amudaryo viloyatlarida joylashgan bo‘lib, qo‘riqxona Markaziy Osiyodagi toqaylarning 20 foizini va O‘zbekistondagi barcha toqaylarning 74 foizini tashkil qiladi.

Biosfera rezervatlarining umumiy maydoni 68717,8 gektarni tashkil qiladi. Qizil kitobga 419 turdagi o‘simliklardan 2 tur, 36 turdagi hayvonlardan 1 tur, 43 baliq turidan 12 tur, 246 turdagi qushlardan 23 tur kiradi. Bundan tashqari, hasharotlarning 1124 turi aniqlangan.Quyi-Amudaryo davlat biosfera qo‘riqxonasi hududida quyidagi madaniy va tarixiy meros obyektlari joylashgan:

• Chilpiq. II-IV asrlar, Mil.av IX-XI asrlardagi diniy bino.

• Janpiq-Qal’a. Qadimgi shahar IX-XI asrlar, Mil.av XIII-XIV asrlar

• Gyaur qal’a shahri, Mil.av II - IV asrlar.

• Janpiq-qala (Kuyanchik-soy) yaqinidagi mayoq X-XIII asr boshlari.

• Sulton Vays bobo maqbarasi, Mil.av XIV asr.

• Qyat – Qadimgi shahar XII-XIV asrlar.

Izoh qoldirish

Fikr qoldirish uchun siz ijtimoiy tarmoqlar orqali kirishingiz kerak:


Tizimga kirish orqali siz qayta ishlashga rozilik bildirasiz Shaxsiy malumot