O‘zbekiston XVIII asrgacha, ya’ni butun Markaziy Osiyo Rossiya tomonidan istilo qilingunga qadar arab, turk, mo‘g‘ul va Markaziy Osiyo hududidagi turli qabilalar hukmronligi ostida bo‘lgan. 1860-1870-yillarda Rossiya imperiyasi tomonidan qilingan hujumlar mamlakatning to‘liq bosib olinishiga olib kelib, shundan so‘ng u Rossiyaning mustamlakasiga aylangan. 1917-yildagi bolsheviklar inqilobidan so‘ng O‘zbekiston Markaziy Osiyoning boshqa respublikalari qatori SSSR tarkibidagi 15 ta sotsialistik respublikadan biriga aylanadi. Sovet Ittifoqi parchalanib, 1991-yilda o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgunga qadar o‘zbek xalqi o‘z madaniyatini yo‘q qilish uchun kurashga, jumladan, ommaviy qatllarga, deportatsiya va qatag‘onlarga duchor qilindi.
Sovet hokimiyati tomonidan maktablarning tashkil etilishi tufayli 1930-yillarning boshlariga kelib, Markaziy Osiyoda mustaqillik uchun kurashishga tayyor bo‘lgan yaxshi ta’lim olgan ziyolilar qatlami paydo bo‘ldi. Shu davrlarda sovetlarga qarshi guruhlarning faoliyati Markaziy Osiyoda o‘n minglab ziyolilarning ommaviy qatl qilinishiga olib kelgan. O‘zbekistonda navbatdagi katta mojaro 1980-yillarda “paxta ishi”deb atalgan ish yuzasidan sodir bo‘lgan, unda 800 dan ortiq jinoiy ish qo‘zg‘atilib, minglab odamlar paxta ishi bo‘yicha javobgarlikka tortilgan.
O‘nlab yillar davomida sovet istibdodidan aziyat chekkan insonlar sharafiga butun O‘zbekiston bo‘ylab, shu jumladan Toshkent shahri va Qoraqalpog‘istonda 14 ta muzey faoliyat ko‘rsatmoqda. Ushbu muassasalar arxiv materiallari, qurbonlarning shaxsiy buyumlari va fotosuratlari bilan tanishish imkonini berib, tarixiy xotirani saqlaydi. Ommaviy sud jarayonlari va o‘zbek xalqining siyosiy ta’qiblari, ehtimol, boshqa davrning bir qismi bo‘lgandir, ammo mamlakat zulmlardan ozod bo‘lganidan keyin o‘ttiz yil o‘tgach ham bu xotiralar millionlab odamlarning xotirasida saqlanib qolmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi bo‘ylab Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeylari:
1. Toshkent shahri
Manzil: Toshkent shahri, Yunusobod tumani, Amir Temur ko‘chasi
Tel: +99855 515-37-15
Ish vaqti: har kuni, dushanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
2. Toshkent viloyati
Manzil: Chirchiq shahri, Amir Temur ko‘chasi, 104-uy
Tel: +99870 716-68-05
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
3. Buxoro viloyati
Manzil: Buxoro shahri, M. Iqbol ko‘chasi, 11-uy
Tel: +99865 221-27-31
Ish vaqti: har kuni, shanbadan tashqari, soat 9:00 dan 16:00 gacha
4. Jizzax viloyati
Manzil: Jizzax shahri, Sh.Rashidov ko‘chasi, 4-uy
Tel: +99872 226-09-20; +99897 295-97-25
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 16:00 gacha
5. Navoiy viloyati
Manzil: Navoiy shahri, A.Avloniy ko‘chasi, 5-uy
Tel.: (0436) 225-21-99; 225-19-30
Ish vaqti: har kuni, dushanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
6. Namangan viloyati
Manzil: Namangan viloyati, To‘raqo‘rg‘on tumani, Ibrat yodgorligi
Tel: +99869 227-01-44; +99869 227-07-61
Ish vaqti: Har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
7. Samarqand viloyati
Manzil: Samarqand shahri, Ko‘ksaroy maydoni, 1-uy
Tel: +99866 239-13-78
Ish vaqti: dushanba-juma 8:30 dan 16:30 gacha, shanba 8:30 dan 14:30 gacha
8. Sirdaryo viloyati
Manzil: Guliston shahri, 4-mikrotuman
Tel: +99867 225-03-50
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
9. Surxondaryo viloyati
Manzil: Termiz shahri, Barkamol avlod ko‘chasi, 43-uy
Tel.: (0376) 221-74-55; 221-71-17
Ish vaqti: har kuni, dushanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
10. Andijon viloyati
Manzil: Andijon shahri, Universitet ko‘chasi, 129-uy
Tel: +99874 225-73-21; +99890 253-26-32
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
11. Farg‘ona viloyati
Manzil: Farg‘ona shahri, Murabbiylar ko‘chasi, 19-uy
Tel: +99873 244-47-19; +99873 244-44-28
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 8:00 dan 16:00 gacha
12. Xorazm viloyati
Manzil: Urganch shahri, Tinchlik ko‘chasi, 8/1 uy
Tel: +99888 456-20-84
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
13. Qashqadaryo viloyati
Manzil: Qarshi shahri, Jayxun ko‘chasi, 304-uy, Odina masjidi
Tel: +99891 468-69-91
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
14. Qoraqalpog‘iston Respublikasi
Manzil: Nukus shahri, Ch.Abdirov ko‘chasi, 1-uy
Tel: +99861 223-57-16; +99861 223-59-28
Ish vaqti: har kuni, yakshanbadan tashqari, soat 9:00 dan 17:00 gacha
Ish vaqti: 9:00-18:00, Du-Ju
Savollar uchun
Izoh