Navoiy viloyati

5746

ta dan ko'rsatish

Izlash:

№	Ziyoratgoh nomi	Manzili (joylashgan joyi)	Geolokatsiyasi (google maps kordinatorlari)	Izoh (ob’ekt to‘g‘risida qisqacha ma’lumot)
1	Islomiy qadamjolar
1	“Qosim SHayx masjidi”	Karmana tumani «Xo‘ja Xisrav» MFY	40°7’58.74"C 65°22’4.04"B	XVI asr ma’naviy hayotida o‘chmas iz qoldirgan Qosim SHayx Azizonning butun faoliyati ezgu va xayrli ishlariga qaratilgan. Buxoro hukmdori Abdullaxon tomonidan 1558 yilda Hazrat Qosim SHayxga atab Karmanada xonaqoh barpo etgan. Qosim SHayx bu xonaqohda karmanaliklarga tasavvuf ilmidan saboq bergan. Xonaqoh gumbazli masjid hamda o‘nta bir-biriga tutash bo‘lgan hujralar va ayvondan iborat. Qosim SHayx masjidi va u kishining qabri atrofidagi hujralarda Karmana madrasalarining talabalari o‘z ustozlaridan saboq olganligi ham manbalarda aytib o‘tiladi.
1	Svetlo-Nikolayskiy rus provaslav cherkovi	Zarafshon shahri	41°34’10.94"S 64°13’12.50"V	1997 yilda qurib ishga topshirilgan Zarafshon Russkaya Pravoslavnaya Serkov Xram Svyatitelya Nikolaya Ugodnika CHudotvorsa shaharda yagona xisoblanib, ko‘pmillatli shahar aholisi uchun millatlararo tinchlikni saqlashda xizmat qilib kelmoqda. Russkaya Nikolaya cherkovi Zarafshon shahar, “Tinchlik” mahalla fuqarolar yig‘ini, 7-kichik tuman xududida joylashgan.
2	“Abdulaxadxon” daxmasi	Karmana tumani «Xo‘ja Xisrav» MFY	40°7’58.74"C 65°22’4.04"B	Amir Abdulahadxon 1857 yil 26 martda Karmanada tug‘ilgan. U Buxoro amiri Muzaffarxonning (1860-1885) o‘n to‘rt o‘g‘lidan to‘rtinchisi bo‘lib, Karmanada ilk ta]limni oladi, tojik, arab, fors tillarini o‘rganish bilan bir qatorda rus va fransuz tillarini ham o‘rganadi, Qur’onni yod oladi. Abdulahadning onasi SHamshodoyim aql-farosatli, fors millatiga mansub bo‘lgan. SHamshodoyim umrining oxirigacha o‘g‘li Amir Abdulahadxon bilan birga yashaydi va 1879 yilda Karmanada vafot etadi. Amir Abdulahadxon hijriy 1329 yil muharram oyining 6 kuni 1910 yil yanvar oyida Ziyovuddin yaqinidagi Hayrobod chorbog‘ida 53 yoshida vafot etgan. Uning vafotidan so‘ng valiahd sifatida Amir Olimxon taxtga o‘tirib, otasini Karmanadagi Qosim SHayx xonaqosining g‘arb tomoniga dafn ettiradi. Ikki yildan so‘ng ushbu qabr atrofida qurilish ishlarini olib boradi, uni ziyoratgohga aylantiradi.
3	“Mir Said Baxrom” maqbarasi	Karmana tumani «Mir Said» Bahrom MFY	40°9’18.13"C 65°0’41.68"B	Mir Said Bahrom maqbarasi Karmana shahrining markazida, Qosim SHayx maqbarasi yonida joylashgan. U shu tarixiy kompleks maqbara va uncha katta bo‘lmagan masjidni o‘z ichiga oladi. Maqbara 1200-yilda qurilgan. Maqbara 1976-yilda oxirgi marta qayta qurilgan. Tarixchilarning ta’kidlashicha Mir Said Bahrom haqida juda kam ma’lumotlar saqlangan ekan. U Somoniylar sulolasining ekanligi haqida aniq faktlar mavjud. 874-yilda Buhoroda qo‘zg‘alon boshlanadi va butun Movarounnahr bo‘ylab tarqaladi va tabiiyki bu qo‘zg‘alon Karmanaga ham etib boradi. Abu Tohirxo‘ja Samarqandiyning «Samariya» asarida Mir Said Bahrom haqida bir nechta ma’lumotlar aytib o‘tilgan. U o‘zining aqli, bilimi va mo‘‘jiza yarata olish qobiliyati bilan xalq orasida hurmatga sazovor bo‘ladi. Mir Said Bahrom maqbarasi noyob qurilmadir. Ushbu maqbara O‘zbekiston hududidagi eng kichik maqbara hisoblanadi. Ko‘pchilik bu maqbaraning ayrim qismlarini Buhoro shahrida joylashgan Somoniylar maqbarasiga o‘xshatishadi. Maqbara binosi kvadrat shaklidadir va u uncha katta bo‘lmagan gumbazdan tashkil topgan. Kirish qismida juda chiroyli arka mavjud bo‘lib unda ko‘fiy xat turidagi yozuv yozilgan. Butun devor geometrik qoplamadan iborat. Binoning ichki qismida marmar toshli qabr toshi mavjud. Qabr ustiga esa qimmatbaho gazlama to‘shalgan. Binoning ichki devorlari gumbazni ko‘tarib turuvchi sakkiz qirrali arkalardan iborat. Arkalarda yog‘ochdan o‘yib ishlangan naqshlar saqlanib qolgan. Maqbara masjid bilan o‘zaro tutashgan. Masjid atrofida uzun ayvon bor. Ayvonda o‘yma naqshlar bilan bezatilgan yog‘och ustunlar o‘rnatilgan. Imoratning ushbu qismi zamonaviy qurilish asosida ta’mirlangan. Ayvon va hovli pishiq g‘ishtlar bilan terilgan. Hozirda Mir Said Bahrom maqbarasi oldida barpo qilingan. Karmana aholisi bu erda Navro‘z, Mustaqillik va hosil bayramlari nishonlanadi. Ushbu arxitektura kompleksi o‘sha davrning mohir ustalari tomonidan qurilgan bo‘lib, hozirgi kunda tarixiy va ma’naviy yodgorlik sifatida muhim ahamiyatga ega.
4	Shayx Xo‘ja Xisrav maqbarasi	Karmana tumani «Xo‘ja Xisrav» MFY	40°7’40.4"C 65°21’47.80"B	Xo‘ja Xisrav xo‘jalardan bo‘lgan. SHayx XIV asrda Mavlono Orif Dexgaroniy, Xo‘ja Baxoviddinlar bilan bir zamonda yashagan. O‘z davrining o‘ta zukko kishisi, Islom dinining peshvosi karomat sohibi bo‘lib tanilgan. U Qosim SHayx maqbarasining janubiy-g‘arbida, undan 400 metr nariga dafn qilingan
5	Mavlono Orif Degaroniy masjidi	Karmana tumani «Hazora» MFY, Qatag‘on qishloq aholi punkti	40°9’18.13"C 65°0’41.68"B
6	Do‘rman masjidi	Karmana tumani «Do‘rman» MFY, Taraqqiyot qishloq aholi punkti	40°8’15.33"C 65°15’21.79"B	Masjid qadimgi ipak yo‘li yaqinida joylashgani sababli, safarda yurgan, musofir kishilar uchun ziyorat qilib namoz o‘qib ketadigan makon bo‘lgan. Sobiq tuzum davrida masjid binosidan omborxona va turli maqsadlarda foydalanishgan. Natijada masjid binosi birmuncha eskirib ta’mirtalab bo‘lib qolgan edi. 1998 yilda bu masjid O‘zbekiston Respublikasi adlya boshqarmasi tomonidan ro‘yxatga olingach, xashar yo‘li bilan masjid binosi qaytadan ta’mirlandi va masjid xovlisi obod qilindi. 2012 yilda masjidning eski taxoratxonasi o‘rnida zamon talablari asosida yangi taxoratxona qurilib foydalanishga topshirildi. Masjid bog‘i obodonlashtirildi, turli xil mevali va manzarali daraxtlar va gullaro‘tqazildi.Xozirda masjid o‘z binosiga 180-200 kishini sig‘dira oladi. Juma va Hayit namozlarida bu masjid namozxon va ziyoratchilar bilan gavjum bo‘ladi. Namoz o‘qish xonasi, xonaqoh, imom xatibi uchun alohida xonalar, hojatxona va tahoratxonalari mavjud. Isitish tarmog‘i, yoritish chiroqlari soz holatda, atrofi obodonlashtirilgan, kuzatuv kameralari ishlab turibdi. Qur’on oyatlaridan keltirilgan bannerlar eski, tom qismiga o‘rnatilgan karnaylar joriy ta’mirtalab holatda. Namoz o‘qish vaqtlarini ko‘rsatuvchi tablo eski, ko‘rsatkichlari ishlamaydi.
7	Nuriddin - SHayx	Karmana tumani «Mir Said Bahrom» MFY	40°8’87.80"C 65°21’54.93"B	SHayx Nuriddin Rahmon Xo‘ja Xusrav kabi XIV asrda yashab o‘tgan xo‘jalardan. SHayx Nuriddin xo‘ja avlodidan bo‘lgan etuk diniy ulamodir. Uning qabri Qosim SHayx maqbarasidan 200 m shimoli-g‘arbda joylashgan.
8	Temir – SHayx	Karmana tumani «Uyrot» MFY, Siyroq qishloq aholi punkti	40°7’50.50"C 65°19’8.37"B	Temir SHayx ziyoratgohi o‘zining tarixiy ahamiyati va qiyofasini yo‘qotib borayotir. Temir SHayx ziyoratgohi umuman qarovsiz holatda, davlat muhofazasiga olinmagan. Bugungi kundagi texnik holati o‘rganilganda uning ochiq osmon ostidaligi, yomg‘irli va qorli kunlardan nurab ketayotganligi ya’ni ob’ektning asl holi sekin-asta yo‘qolib borayotganligi va ta’mir talabligi aniqlandi. Me’moriy obidaning chegarasi belgilanmagan va panjara bilan o‘ralmagan. Ob’ektga olib boradigan yo‘lning katta yo‘l yoqasida yo‘nalish ko‘rsatkichlari va ob’ekt haqida ma’lumot yuq. Ob’ekt atrofida kechgi yoritish chiroqlari mavjud emas. Temir SHayx ziyoratgohi Navoiy viloyati tarixiy yodgorliklarni saqlash inspeksiyasi tomonidan ro‘yxatga olinganligi to‘g‘risida hech qanday ma’lumotlar yo‘q.
9	CHuyan SHayx	Karmana tumani «Uyrot» MFY, Siyroq qishloq aholi punkti	40°7’50.39"C 65°17’50.93"B	CHuyan SHayx ziyoratgohi o‘zining tarixiy ahamiyati va qiyofasini yo‘qotib borayotir. Temir SHayx ziyoratgohi umuman qarovsiz holatda, davlat muhofazasiga olinmagan. Bugungi kundagi texnik holati o‘rganilganda uning ochiq osmon ostidaligi, yomg‘irli va qorli kunlardan nurab ketayotganligi ya’ni ob’ektning asl holi sekin-asta yo‘qolib borayotganligi va ta’mir talabligi aniqlandi. Me’moriy obidaning chegarasi belgilanmagan va panjara bilan o‘ralmagan. Ob’ektga olib boradigan yo‘lning katta yo‘l yoqasida yo‘nalish ko‘rsatkichlari va ob’ekt haqida ma’lumot yuq. Ob’ekt atrofida kechgi yoritish chiroqlari mavjud emas
10	Qalqon ota majmuasi	Karmana tumani «Qalqonota» MFY	40°11’25.27"C 65°18’11.16"B	“Qalkonota” majmuasi Qalqon ota qishlog‘ida XI-asr boshlarida asos aylanasi taxminan 2 km bo‘lgan aylana devor bilan o‘ralgan yagona darvozali mustahkam qal’a-qo‘rg‘on bo‘lgan, bir tomonda Navoiy-Nurota yo‘li, ikkinchi tomonda o‘ng sohil kanali bilan chegaralangan. Ziyoratgoh ichida qorovulxona, masjid, ma’muriy bino, yordamchi bino va hamda shayx Abul Hasan Haraqoniy qabri (937-1033) maqbarasi kabilar mavjud. SHuningdek, bu qishloqda, yopiq savdo rastali bozor, qator turarjoy va diniy inshootlar qad ko‘targan bo‘lib, hozirda ulardan XI asrda pishiq g‘ishtdan qurilgan masjid va shayx Abul Hasan Haraqoniy qabri bizgacha etib kelgan. Majmua tekis joyda joylashgan, uning sharq tomonidan ariq oqib o‘tgan, shimol tomonida qabriston, majmuaning janub tomonida esa suv kanali joylashgan. 2004-2007 yillarda xashar yo‘li bilan qayta barpo etilgan.
11	Tosh masjid	Karmana tumani «Arabxona» MFY Mixchagaron qishloq aholi punkti	40°10’25.23"C 65°7’26.79"B	“Toshmasjid” XX asr arxitektura yodgorligi bo‘lib, hozirgi kunda uning o‘rnida “Qiziltepa” jome masjidi Qiziltepa shahar Alisher Navoiy MFY Bahor ko‘chasida joylashgan. “Qiziltepa” jome masjidi 2006 yil hashar yo‘li bilan qayta to‘liq ta’mirlangan. Masjid binosi “Toshmazor” qabristoniga tutash. Masjid mo‘min musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish uchun foydalaniladi. Masjid atrofi va tahoratxonasi sanitariya talablariga javob beradi. YOng‘in xavfsizlik shkafi to‘liq jihozlangan. 2017 yil Qurbon hayiti munosabati bilan qayta ta’mirlash ishlari olib borilgan.
12	Xonxo‘ja eshon bobo majmuasi	Karmana tumani «Beshrabot» MFY	40°14’48.58"C 65°13’11.58"B	Xonxo‘ja Eshon bobo” majmuasi Kelachi mahallasida XIX oxiri va XX asr boshlarida asos solinib,bugungi holati aylanasi taxminan 1730,00 kv.m. aylana devor bilan o‘ralgan yagona darvozali, majmua ichida majid, ma’muriy binolar qo‘shimcha boshqa xonalar mavjud. SHuningdek, bu qishloqda, yopiq savdo rastali bozor, qator turarjoy va diniy inshootlar qad ko‘targan bo‘lib, hozirda ulardan XVI asrda pishiq g‘ishtdan qurilgan masjidi bizgacha etib kelgan. Majmua tekis joyda joylashgan, uning barcha tomonlari aholi yashash joylari bilan tutashgan, majmuaning sharq tomonida esa Xonxo‘ja Eshon bobo qabri va qarindoshlarining ham qabri joylashgan.
13	Raim-xodja masjidi	Konimex tumani «Sarjal» OFY, O‘rozjon qishloq aholi punkti	40°16’39.84"C 64°57’20.92"B	Konimex tumani Amantubek qishlog‘ida joylashgan “Ro‘zi o‘g‘li Raim xoja” masjidi namoz o‘qish uchun masjid va qabriston sifatida foydalaniladi. Raimxoji o‘g‘li Quanishning homiyligida 2002 yilda qurilgan. 2002 yilda tuman Obodonlashtirish bo‘limi muhofazasiga olingan. Raim xojini o‘zi ham shu qabristonga dafn etilgan. Namoz o‘qish xonasi, xonaqoh mavjud. Isitish tarmog‘i mavjud emas. YOritish chiroqlari kam sonli, atrofi obodonlashtirilgan, kuzatuv kameralari, namoz o‘qish vaqtlarini ko‘rsatuvchi tablo, yo‘l ko‘rsatkichlari mavjud emas. Masjid atrofi toza, mevali daraxtlar ekilgan. Masjidning qarovsiz qoldirmaslik va obodonlashtirish ishlarini olib borish maqsadida ma’sul shaxs biriktirilgan.
14	Mix ota masjidi	Konimex tumani «Navro‘z» MFY Konimex shaharcha	40°16’35.75"C 65°8’0.44"B	Mix ota masjidi Konimex tumani “Guliston” MFY, Qurama qishlog‘ida joylashgan. 1993-1995 yillar oralig‘ida o‘sha davrdagi Konimex tuman hokimi Po‘lat Sulaymonovning tashabbusi bilan asosan hashar yo‘li bilan qurilgan. Namoz o‘qish honaqohi 120 nafar odamga mo‘ljallangan. Kadastr hujjatlari yo‘qolganligi sababli qayta tiklanmoqda. Namoz o‘qish xonasi, xonaqoh, imom xatib uchun alohida xonalar, hojatxona va tahoratxonalari mavjud. Isitish tarmog‘i, yoritish chiroqlari soz holatda, atrofi obodonlashtirilgan, 4 ta kuzatuv kameralari ishlab turibdi. Qur’on oyatlaridan keltirilgan bannerlar eski, tom qismiga o‘rnatilgan karnaylar joriy ta’mirtalab holatda. Namoz o‘qish vaqtlarini ko‘rsatuvchi tablo eski, ko‘rsatkichlari ishlamaydi. Oxirgi bor 2016 yilda homiylar tomonidan hashar yo‘li bilan ta’mirlangan. O‘zbekiston Musulmonlar idorasi tasarrufidagi Navoiy viloyat vakilligi mas’ul tashkilot. Turli xil gullar ekilgan. Mevali daraxtlar mavjud.
15	Qilich ota	Konimex tumani «SHo‘rtepa» MFY, Tokmangit qishloq aholi punkti	40°17’34.30"C 64°58’9.01"B	O‘z zamonasining ilg‘or kishilaridan biri mahalliy xalq vakili olti aris qipchoq urug‘idan Qulshi Artiq o‘g‘li 1763 yilda To‘qqiztepa (hozirgi SHo‘rko‘l) Amantubek qishlog‘i hududida dunyoga kelgan. U to‘rt yoshida otasidan harf o‘rganadi. Otasining vafotidan so‘ng 14 yoshida To‘qqiztepa bekligini boshqaradi. Qulshibiy 1825 yilda SHo‘rko‘l hududida vafot etadi. Qulshibiy xalq orasida ehtiromga sazovor bo‘lib, keyinchalik unga avliyo ota yoki "Qulshibiy ota" nisbasi berilgan. Uning vafotidan so‘ng qabri uni ardoqlagan insonlarning muqaddas qadamjosiga aylandi. "Qilich Ota" majmuasi qad ko‘tardi. Ziyoratgoh avvaliga "Qulshibiy ota", keyinchalik "Qilich Ota" deb nomlangan. “Qilich ota” maqbarasi Konimex tumani, SHo‘rko‘l jamoa xo‘jaligi, YAngiobod qishlog‘ida joylashgan. Konimex tuman sobiq hokimi B.Ruzievning tashabbusi asosida va jamoatchilikning homiyligida 2002 yilning aprelidan 2003 sentyabriga qadar qayta tiklandi va qurib bitkazildi. O‘zMTDP Konimex tuman kengashi deputatlik guruhi tomonidan 2017 yilning 31 dekabrida bo‘lib o‘tgan Xalq deputatlari Konimex tuman Kengashining navbatdagi o‘ttiz to‘rtinchi sessiyasiga “Madaniy meros ob’ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston respublikasi Qonunining tumandagi ijrosini o‘rganish haqidagi masala kiritildi. Sessiya qaroriga muvofiq hozirgi kunda “Qilich ota” majmuasining qayta rekonstruksiya qilish loyihasiga asosan qurilish ishlari davom etmoqda.
16	Qal’ayi Azizon masjidi	Qiziltepa tumani «Qalayn-Azizon» MFY	40°9’18.13"C 65°0’41.68"B	“Qal’ayi Azizon” jome masjidi Qiziltepa tuman Qal’ayi Azizon MFY da joylashgan. “Qal’ayi Azizon” jome masjidi XVIII asrda barpo etilgan. Masjid binosi “Xo‘ja Qo‘rg‘on” qabristoniga tutash. Masjid mo‘min musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish uchun foydalaniladi. Masjid atrofi va tahoratxonasi sanitariya talablariga javob beradi, yong‘in xavfsizlik shkafi to‘liq jihozlangan
17	Tosh masjid va minora	Qiziltepa tumani «Vang‘ozi» MFY	40°1’36.61"C 64°45’45.17"B	Vang‘ozi qishlog‘ida XIX-XX asr boshlarida asos aylanasi taxminan 2 km bo‘lgan aylana devor bilan o‘ralgan yagona darvozali mustahkam qal’a-qo‘rg‘on bo‘lgan, Qal’a ichida qorovulxona, madrasa, ma’muriy binolar, qozixona, mirshabxona, qamoqxona kabilar mavjud bo‘lgan ekan. SHuningdek, bu qishloqda, yopiq savdo rastali bozor, qator turarjoy va diniy inshootlar qad ko‘targan bo‘lib, hozirda ulardan XVI asrda pishiq g‘ishtdan qurilgan baland minorali Toshmasjid va Qo‘rg‘on masjidlari bizgacha etib kelgan. Ayrim tadqiqotlarda Toshmasjidni XVI asrga oid va Abdullaxon II tomonidan qurdirilgan deyilsa, boshqalarida undagi minorani XVIII asrda barpo etilganligi ta’kidlanadi. Toshmaschit XVI asrda qurilgan. Majmua tekis joyda joylashgan, uning sharq tomonidan ariq oqib o‘tgan, shimol tomonida yo‘l bor, majmuaning janub tomonida esa qabriston joylashgan. Mazkur majmua tarhi (plani) 1949 yilda arxitektor A.Balaev o‘lchovlari asosida chizilgan Vang‘ozi qishlog‘idagi Toshmasjid baland (taxminan 70 sm) supaga qurilgan va old tomoni bo‘ylab cho‘zilib ketgan mahobatli binodir. Uning ko‘rkam hajmiy-makoniy kompazitsiyasining markaziy qismida baland peshtoq va yirik moviy gumbaz ajralib turadi. Masjidning 24x40 m kattalikdagi umumiy binosida 2 ta yirik va 16 ta bir xildagi mayda gumbazlar bilan yopilgan yagona xona bor. Bino 29x29x5 sm o‘lchovli to‘rtburchak pishik g‘ishtdan qurilgan. Pollariga g‘isht yotqizib terib chiqilgan. Toshmasjid yonidagi 24 m balandlikdagi ko‘rkam minora e’tiborni tortadi. Pastki qismi asos aylanasi 3,8m poydevori toshdan terilgan. 1982 yilda davlat muxofazasiga olinib o‘sha paytdagi “Moskva” kalxozi va Qiziltepa tumani raxbarlari, O‘zbekiston SSR Madaniyat ishlari vaziri e’tibori bilan Toshmasjit qisman ta’mirlanib, unda muzey tashkil etildi. Istiqlol tufayli Toshmaschid ham qayta yoshardi. 2002 yida bo‘lib o‘tgan xalq deputatlari Navoiy viloyat Kengashining navbatdan tashqari sessiyasida O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimov Toshmasjidni ham alohida tilga olgach, viloyat hokimi B.Ro‘zievning farmoyishiga binoan uni asosli ta’mirlash ishlari boshlandi. Besh oy deganda majmua go‘zal qiyofani kashf etdi. Noyob me’moriy yodgorliklarga ega bo‘lgan O‘zbekistonnning XVI asrga mansub yana bir qadimgi ziyoratgohi qayta tiklandi. Toshmasjid me’moriy majmuasining atrofi toza. Obodonlashtirilgan. Ta’mirlangan.
18	Tojikon masjidi	Qiziltepa tumani «Tojikon» MFY, Tojikon qishloq aholi punkti	40°9’18.35"C 64°56’0.88"B	“Tojikon” masjidi XIX asrda barpo etilgan bo‘lib, aholisi tojik millatiga mansub bo‘lgan “Tojikon” qishlog‘ida yashovchilar tomonidan ibodat va diniy marosimlar o‘tkazilgan hamda mahalliy aholining fikriga ko‘ra o‘sha vaqtda maktab vazifasini ha o‘tagan. Qadimiy “Tojikon” masjidi bugungi kunga kelib “Tojikon” mahalla guzariga aylantirilgan.
19	YUqori mahalla masjidi	Qiziltepa tumani «Kulolon» MFY, Totiyon qishloq aholi punkti	40°0’52.38"C 64°46’8.15"B	“YUqori maxalla” masjidi Navoiy viloyati Qiziltepa tumani Vang‘ozi mahalla fuqarolar yig‘inida joylashgan. “YUqori maxalla” masjid XIX asrda barpo etilgan qadimiy tarixiy arxitektura yodgorlik hisoblanadi. Tabiiy iqlim sharoiti tufayli masjid binosi buzilib ketgan. Ushbu masjid binosi o‘rnida musulmonlar qabristoniga tegishli musulmonlarning diniy marosimlarini o‘tkazish maqsadida bino qurilgan.
20	Qo‘rg‘on masjidi	Qiziltepa tumani «Vang‘ozi» MFY	40°1’31.57"C 64°45’49.87"B	“Qo‘rg‘on” masjidi Navoiy viloyati Qiziltepa tuman “Vang‘ozi” mahalla fuqarolar yig‘inida joylashgan bo‘lib XVI asrda barpo etilgan qadimiy masjidlardan biri hisoblanadi. “Qo‘rg‘on” masjid binosi aholi yashaydigan hovli, uy-joylar bilan tutash. Hozirgi kunda masjid binosi “Madaniy meros ob’ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish boshqarmasi Buxoro va Navoiy viloyatlari bo‘yicha mintaqalararo inspeksiyasi” tomonidan madaniy meros ob’ektlari ro‘yxatiga kiritilgan. Tabiiy iqlim sharoiti sababli binoning devorlari sho‘rlangan, nuragan, zax chiqqan. Masjid binosidan hech qanday maqsadda foydalanilmaydi.
21	Boyazid Bastomiy masjidi	Qiziltepa tumani «Bo‘ston» MFY	40°3’58.27"C 64°48’58.48"B	Boyazid Bistomiy (801-875) Eronning Bistom shaxrida tug‘ilgan. Boyazid Bistomiy 113 pirdan saboq olgan ekanlar. Qadim Qiziltepaning qadim Bo‘stonida hazrat Boyazid Bistomiy ziyoratgohi borligi ham ulug‘ avliyoyimizga hurmat-ehtirom, e’tiqod ramzi albatta. Bu tabarruk joyda 1925 yilgacha mablag‘li masjid bo‘lib, sovet davrida u buzib tashlangan. Buzib tashlangan masjid o‘rnida 1990 yili cho‘pkori, shimoli va sharqi ayvonli masjid tuman tashkilotlari va aholi mablag‘i bilan bunyod etildi. Ramziy qabr ustida mahobatli gumbaz qurildi. Bu erda shifobaxsh suvli quduq qayta ta’mirlandi. Hozir Boyazid Bistomiy masjidi tumanning bosh masjidi. Har juma kuni yuzlab musulmonlar emin-erkin toat-ibodat qiladilar. 2016 yil yangi loyiha asosida ta’mirlanishiga tuman bosh imom xatibi Hoji Zavqiddin Oripov tashabbuskorlik qildi. Sanitariya talablariga javob beradi. YOng‘in xavfsizlik shkafi to‘liq jihozlangan.
22	Xo‘ja-Xasan Andokiy masjidi	Qiziltepa tumani «Uzilishkent» MFY	40°10’5.93"C 64°56’58.04"B	Qiziltepa Tuman Xo‘ja Hasan QFY Saroy MFYda joylashgan. 1998 yil 11 mart sanasida yangidan hashar yo‘li bilan barpo etilgan. Masjid binosi “Xo‘ja Hasan Andoqiy ” qabristoniga tutash. Masjid mo‘min musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish uchun foydalaniladi. Masjid atrofi va tahoratxonasi sanitariya talablariga javob beradi. YOng‘in xavfsizlik shkafi to‘liq jihozlangan.
23	Xo‘ja Sa’d Vaqqos Saxiy masjidi	Qiziltepa tumani «Zarmitan» MFY	40°0’19.86"C 64°42’1.50"B	Xo‘ja Sad’i Vaqqos Saxiy” jome masjidi Qiziltepa tuman Rabot MFY da joylashgan. “Xo‘ja Sad’i Vaqqos Saxiy” jome masjidi XIX asrda barpo etilgan bo‘lib, qadimiy masjidlardan biri hisoblanadi. “Xo‘ja Sad’i Vaqqos Saxiy” jome masjidi hashar yo‘li bilan barpo etilgan. Navoiy viloyati Qiziltepa tumanidagi Rabot mahalla fuqarolar yig‘inida joylashgan. Mustaqilligimizning dastlabki yillaridan masjid mo‘min musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish uchun qaytarib berilgan. Sanitariya, texnik va yong‘in xavfsizlik talablariga to‘liq javob beradi. 2013 yilda masjid to‘liq kapital ta’mirlangan. Binoning atrofi ko‘kalamzorlashtirilgan, gul va manzarali daraxtlar ekilgan.
24	Xo‘ja Mashrifat Nabiy masjidi	Qiziltepa tumani «O‘rtaqo‘rg‘on» MFY	40°58’55.61"C 64°47’42.01"B
25	Shayx Muxammadi Vose masjidi	Qiziltepa tumani «Azizobod» MFY, Berishum qishloq aholi punkti	40°57’49.97"C 64°44’20.49"B	“Xo‘ja Muhammad Vose” jome masjidi Qiziltepa tuman SHeyxon mahalla fuqarolar yig‘inida joylashgan. “Xo‘ja Muhammad Vose” jome masjid binosi “Xo‘ja Muhammad Vose” qabristoniga tutash. Sanitariya, texnik va yong‘in xavfsizlik talablariga to‘liq javob beradi. 2003 yilda masjid to‘liq kapital ta’mirlangan. Binoning atrofi ko‘kalamzorlashtirilgan, gul va manzarali daraxtlar ekilgan.
26	Tosh masjid	Qiziltepa tumani «O‘zbekiston» MFY	40°2’4.95"C 64°50’23.25"B	Vang‘ozi qishlog‘ida XIX-XX asr boshlarida asos aylanasi taxminan 2 km bo‘lgan aylana devor bilan o‘ralgan yagona darvozali mustahkam qal’a-qo‘rg‘on bo‘lgan, Qal’a ichida qorovulxona, madrasa, ma’muriy binolar, qozixona, mirshabxona, qamoqxona kabilar mavjud bo‘lgan ekan. SHuningdek, bu qishloqda, yopiq savdo rastali bozor, qator turarjoy va diniy inshootlar qad ko‘targan bo‘lib, hozirda ulardan XVI asrda pishiq g‘ishtdan qurilgan baland minorali Toshmasjid va Qo‘rg‘on masjidlari bizgacha etib kelgan. Ayrim tadqiqotlarda Toshmasjidni XVI asrga oid va Abdullaxon II tomonidan qurdirilgan deyilsa, boshqalarida undagi minorani XVIII asrda barpo etilganligi ta’kidlanadi. Toshmasjid XVI asrda qurilgan. Majmua tekis joyda joylashgan, uning sharq tomonidan ariq oqib o‘tgan, shimol tomonida yo‘l bor, majmuaning janub tomonida esa qabriston joylashgan. Mazkur majmua tarhi (plani) 1949 yilda arxitektor A.Balaev o‘lchovlari asosida chizilgan Vang‘ozi qishlog‘idagi Toshmasjid baland (taxminan 70 sm) supaga qurilgan va old tomoni bo‘ylab cho‘zilib ketgan mahobatli binodir. Uning ko‘rkam hajmiy-makoniy kompazitsiyasining markaziy qismida baland peshtoq va yirik moviy gumbaz ajralib turadi. Masjidning 24x40 m kattalikdagi umumiy binosida 2 ta yirik va 16 ta bir xildagi mayda gumbazlar bilan yopilgan yagona xona bor. Bino 29x29x5 sm o‘lchovli to‘rtburchak pishik g‘ishtdan qurilgan. Pollariga g‘isht yotqizib terib chiqilgan. Toshmasjid yonidagi 24 m balandlikdagi ko‘rkam minora e’tiborni tortadi. Pastki qismi asos aylanasi 3,8m poydevori toshdan terilgan. 1982 yilda davlat muxofazasiga olinib o‘sha paytdagi “Moskva” kolxozi va Qiziltepa tumani raxbarlari, O‘zbekiston SSR Madaniyat ishlari vaziri e’tibori bilan Toshmasjit qisman ta’mirlanib, unda muzey tashkil etildi. Istiqlol tufayli Toshmaschid ham qayta yoshardi. 2002 yida bo‘lib o‘tgan xalq deputatlari Navoiy viloyat Kengashining navbatdan tashqari sessiyasida O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimov Toshmasjidni ham alohida tilga olgach, viloyat hokimi B.Ro‘zievning farmoyishiga binoan uni asosli ta’mirlash ishlari boshlandi. Besh oy deganda majmua go‘zal qiyofani kashf etdi. Noyob me’moriy yodgorliklarga ega bo‘lgan O‘zbekistonnning XVI asrga mansub yana bir qadimgi ziyoratgohi qayta tiklandi. Toshmasjid me’moriy majmuasining atrofi toza. Obodonlashtirilgan. Ta’mirlangan.
27	Nimshoy masjidi	Qiziltepa tumani «Toshmasjid» MFY, Nimshoxjo‘y qishloq aholi punkti
28	Muchjin masjidi	Qiziltepa tumani «Bashir» MFY, Mug‘jin qishloq aholi punkti	40°1’27.94"C 64°44’35.22"B	-
29	Pulax masjidi	Qiziltepa tumani «Hafqoriyon» MFY, Arabo qishloq aholi punkti	40°6’58.48"C 64°49’31.89"B	“Pulax” masjidi XIX asr tarixiy arxealogik yodgorligi hisoblanadi. “Pulax” masjidi Navoiy viloyati qiziltepa tumani “G‘ardiyon” mahalla fuqarolar yig‘inida “Mayta” qishlog‘ida joylashgan. Ushbu masjid binosi 1998 yil hashar yo‘li bilan qayta to‘liq ta’mirlangan hamda “Mayta” jome masjidi nomi berilgan. “Mustaqilligimizning dastlabki yillaridan masjid mo‘min musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish uchun qaytarib berilgan 2011 yilda masjid to‘liq qayta ta’mirlangan. Tahoratxona va hojatxonalari sanitar-gigienik talablarga to‘liq javob beradi. YOng‘in xavfsizligi qutisi to‘liq jihozlangan. Hozirgi kunda mahalliy aholi tomonidan musulmonlarning diniy ibodat va marosimlarini o‘tkazish maqsadida foydalanilmoqda
30	Lablaxur masjidi	Qiziltepa tumani «Vang‘ozi» MFY, Lo‘bloxo‘r qishloq aholi punkti	40°1’28.42"C 64°46’6.75"B	“Lablaxur” masjidi XIX asrda barpo etilgan bo‘lib, “Lablaxo‘r” qishlog‘ida yashovchilar tomonidan ibodat va diniy marosimlar o‘tkazilgan hamda mahalliy aholining fikriga ko‘ra o‘sha vaqtda maktab vazifasini ham o‘tagan. Qadimiy “Lablaxo‘r” masjidi bugungi kunga kelib “Lablaxo‘r” qishloq guzariga aylantirilgan. Qadimiy masjid majmuasining binosi atrofi obodonlashtirilib, masjid binosini qayta to‘liq ta’mirlash ishlari va qo‘shimcha zamonaviy ko‘rinish kasb etgan bino qurish ishlari olib borilmoqda. Ushbu maskandan qishloq aholisi tomonidan kundalik va umumxalq marosim hamda tadbirlarini o‘tkazish maqsadida foydalanib kelinmoqda.
31	CHilustun masjidi	Nurota tumani «Eshon Sudur» MFY	40°33’20.06"C 65°40’50.06"B	CHilustun” jome’ masjidining tashqi ko‘rinishi to‘rtburchak shaklda bo‘lib, uning mehrobi g‘arbiy devorga tutashtirilgan. Nurotalik arxitektor olim Dodo Nozilovning fikriga ko‘ra, «CHilustun» masjidi Eshon Sudur tomonidan qurilganda uning me’mori buxorolik mullo Abdushukur bo‘lgan. Masjidning marmar bezaklari g‘ozg‘onlik mashhur sangtarosh Abdurayim Turdiev ijodiga mansub. Masjid 20x30 o‘lchamli bo‘lib, uning yog‘och o‘ymakorliklari usto SHams amalidir. Masjid qurilishida mahalliy ustolardan usto Rahmonqul, usto Xo‘ja, usto Rustam, usto Qalandar va boshqalar qatnashgan. CHilustun jome’ masjidining o‘ziga xos jihatlari shundan iboratki masjidda qadimda ishlatilgan quyosh soatining o‘rni bor va masjidda qadimgi aks-sado beruvchi ovoz kuchaytirgichlar keyingi ta’mirlash jarayonida saqlab qolingan.
32	Ko‘k Gumbaz masjidi	Nurota tumani «Eshon Sudur» MFY	40°33’18.22"C 65°40’48.50"B	Nurato me’moriy majmuasining tarixi qadim davrlarga borib taqaladi. X-asrlardayoq bu erda jome’ masjidi, ko‘plab rabotlar va muqaddas ziyorat-goxlar mavjud bo‘lgan. Har yili Buxoro va boshqa joylarning aholisi bu erga ziyorat qilgani kelib turishgan. Nurni boshqa viloyatdagilar “Nuri Buxoro“ deb atashgan. Zero bu maskanda xalq qalbiga imon-e’tiqod, ma’rifat nurini singdirishga xizmat qilgan ulug‘ allomalar yashab o‘tgan. Hozirga qadar saqlanib qolgan qadimiy binolardan biri «PANJVAQTA» Kata Gumbaz jome’ masjid xonaqosidir. U XVI-asrda, ya’ni 1582-yilda Buxoro xoni Abdullaxon II farmoyishiga asosan tiklangan bo‘lib keyin bir necha bor kengaytirilgan. Uning ikki tomonida XIX-asrning o‘rtalarida masjidga taqab qurilgan ayvonlar joylashgan. Mazkur masjidda avval mustakillik sharofati bilan ta’mirlanmagandan oldin masjid xonakosi atrofida 2 ta chillaxonasi bor edi. O‘zbekiston Respublikasidagi boshka masjidlardan farqi xonaqosi borligidadir. Qadimgi Nurlik ota-bobolarimiz mazkur masjidga kelib o‘zlarining dardlariga darmon topganlar. Bu masjid ayvondan iborat bo‘lib bu ayvonlar ustunlardan tiklangan. Ustunlar esa tosh poy ustunlarga biriktirilgan. Sobik SHo‘rolar davrida bu maskan juda ham toptalgan. Xarobaga aylantirilgan masjid keyinchalik ta’mirlangan. Vatanimiz Mustakillikga erishgach masjid obod bir maskanga aylantirildi.
33	SHoximardon masjidi	G‘ozg‘on shahar «SHayxon» MFY	40°36’0.89"C 65°29’52.95"B	SHohimardon tarixiy yodgorligi Nurota tumanidagi eng qadimiy tarixiy maskanlaridan biri bo‘lib, G‘ozg‘on qishlog‘ida joylashgan. Uning asli (qadimgi tuzilishi) mashhur olim arxitektor Ahmadjon Muxtorov va o‘zbek arxitektori, professor Dodo Nozilovning aytishicha, XV-XVI asrlarga taalluqlidir. Bu arxitektura ansamblining qimmatliligi shundaki, bu erda Muhammad alayhissalomning amakivachchasi va kuyovi Hazrati Ali ibn Abu Tolibning maqbarasi ham mavjud. O‘rta Osiyo arxitekturasining noyob namunalaridan biri bo‘lgan bu nodir bino marmar toshdan qurilgan. Bu mahobatli va mo‘jizakor maskanda 1904-1908 yillarda Buxoro amiri Abdulahadxon va uning o‘g‘li amir Said Olimxon va onasi tomonidan qayta ta’mirlangan. Masjidni ta’mirlashda g‘ozg‘onlik usta sangtaroshlar usta va muhandis Abdurahim Turdiev, usta Umr, usta Rustam, usta Safar, usta Hayitmurod, usta Bobomurodlar marmarga sayqal berib, uni bezaganlar. Masjid ta’miriga asosan Abdurahim Turdiev boshchilik qilgan.
34	Domilla masjidi	Nurota tumani «Eshon Sudur» MFY	40°33’29.10"C 65°40’46.79"B	CHashma majmuasida yana bir me’moriy yodgorlik Domilla masjidi XX asrga oid tarixiy yodgorlik bo‘lib, uning qurilish ishlari ham aynan shu davrga borib taqaladi. Ushbu masjid homiylar va aholi tomonida hashar yo‘li bilan fuqarolarning nomoz o‘qishlari uchun qurilgan Domilla masjidi ham o‘tgan asrning boshlarida masjid-ning nurab qolgan binosi o‘rniga mahalliy xalq homiyligi va hashar yo‘li bilan qaytadan qurilgan. Bu masjid ham faoliyatini sobiq ittifoq davrida to‘xtatgan. Mustaqillik yillarida masjid yana faoliyat ko‘rsata boshladi. 2013 yil mart-may oylarida masjid to‘liq kapital ta’mirlandi. Uning atrofi ham obodonlashtirilib chiroyli bog‘ barpo qilindi.
35	Bargsuz masjidi	Nurota tumani «Sayd ota» MFY	40°33’28.93"C 65°40’46.96"B	Nurota shahrida XX asr boshlarida homiylar va aholi tomonida hashar yo‘li bilan fuqarolarning namoz o‘qishlari uchun qurilgan. Umumiy er maydoni- 0.27 gektar, qurilish maydoni 174.4 metr kvadratni tashkil qiladi 2010-2014 yillar davomida hashar yo‘li bilan qayta ta’mirlangan. Hozirda masjidning ikki tomonlama ayvonida ettita yog‘och ustun, ichki qismida esa to‘rtta yog‘och ustun o‘rnatilgan. Masjidning old tomonida uchta, yon tomonlarida ikkita eshiklar o‘rnatilgan. Hozirgi kunda ham mahalliy aholi tomonidan mazkur masjidda diniy marosimlar o‘tkazilib kelinadi. Bino atrofi qisman ko‘kalamzorlashtirilgan va obodonlashtirilgan.
36	Said ota masjidi	Nurota tumani «Saydato» MFY	40°33’28.24"C 65°40’53.15"B	2016-yil 27-aprel kuni Nurota tabiiy-me’moriy majmua muzeyi ilmiy xodimi Y.Baxriddinov shahardagi “Saydato” MFY hududida joylashgan “Saidato” masjidiga ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bordi. Ilmiy-tadqiqot olib borish natijasida “Saidato” masjidi 1910 yilda Nurotalik Tursunxo‘ja Eshoni Sudur tomonidan qurilganligi ma’lum bo‘ldi. Masjid ayvonida Nurotadagi Saidato masjidini qurgan kishilar haqida shunday ma’lumot bor. “Amali usto SHams, hati Mirzo Barot va harajati eshon Tursunxo‘ja”degan yozuvlar borligi aniqlandi. Masjid qiyofasi mustaqillik sharofati bilan 2016 yil mart oyi davomida ta’mirlanish ishlari olib borilib, yangicha qiyofa va ko‘rinishga ega bo‘ldi.
37	Oqmasjid masjidi	Nurota tumani «Oqmasjid» MFY	40°33’39.87"C 65°40’44.32"B	Oqmachit masjidi XX asrga tegishli bo‘lib, o‘tgan asrning boshlarida masjidning nurab qolgan binosi o‘rniga mahalliy xalq homiyligi va hashar yo‘li bilan qaytadan qurilgan. Masjid o‘lchami 8x8 bo‘lib, bir ustunli. Bu masjid faoliyati shurolar davrida to‘xtatilgan. Mustaqillikning dastlabki yillarida mazkur masjid yana faoliyatini qaytadan boshladi. Madaniy me’ros ob’ekti XX asr boshlarida (hijriy tax. 1326-yillarda) Tillo bobo boshchiligida homiylar va aholi tomonidan hashar yo‘li bilan fuqarolarning diniy ehtiyojlarini uchun qurilgan. Masjid o‘lchami 8 X 8 bo‘lib, bir ustunli. Masjidning sharq tomonida uchta eshik, shimol tomonida esa ikkita eshik mavjud. Har bir eshikning tepa qismida milliy uslubda ganchdan tayyorlangan panjara (tobodon) binoga o‘zgacha fayz berib turibdi. Masjidning ayvon qismi marmar toshlar bilan bezalgan bo‘lib, ettita yog‘och ustum bor.
38	Saidqul ota masjidi	Nurota tumani «SHahriston» MFY	40°33’53.83"C 65°40’19.24"B	2016-yil 27-aprel kuni Nurota tabiiy-me’moriy majmua muzeyi ilmiy xodimi Y.Baxriddinov “Saydato” MFY hududida joylashgan “Saidato” masjidiga ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bordi. Ilmiy-tadqiqot olib borish natijasida “Saidato” masjidi 1910 yilda Nurotalik Tursunxo‘ja Eshoni Sudur tomonidan qurilganligi ma’lum bo‘ldi. Masjid ayvonida Nurotadagi Saidato masjidini qurgan kishilar haqida shunday ma’lumot bor. “Amali usto SHams, hati Mirzo Barot va harajati eshon Tursunxo‘ja”degan yozuvlar borligi aniqlandi. Masjid qiyofasi mustaqillik sharofati bilan 2016 yil mart oyi davomida ta’mirlanish ishlari olib borilib, yangicha qiyofa va ko‘rinishga ega bo‘ldi.

1 chi sahifa, jami 2 ta

Oldingi1 2Keyingi

Ulashish:

Izoh

Izoh qoldirish

Fikr qoldirish uchun siz ijtimoiy tarmoqlar orqali kirishingiz kerak:

Navoiy viloyati

Izoh

Izoh qoldirish

Sayohatchiga

Yana ko'ring

Xorazm viloyati

Farg'ona viloyati

Toshkent shaxri