Sport turizmi

O‘zbekiston dengizga yoki okeanga chiqish imkoniga ega bo‘lmagan kam sonli davlatlardan biri, ammo shunga qaramay suv turizmi uchun juda ko‘p joylar mavjud, bular – g‘arbiy Tyan-Shan etaklaridagi chuqur suv ombori, son-sanoqsiz jo‘shqin daryolar hamda Aydarko‘l, Sudochye va Toshkent dengizi kabi ulkan ko‘llar. 

Bu yerda dam olish paytida siz shamol yordamida skuterda suzishingiz yoki katamaranda atrofni o‘rganishingiz mumkin, ekstremal dam olishni xush ko‘radiganlar uchun ko‘pchilik turoperatorlar Chotqol, Pskom, Ugom, Sirdaryo va boshqa ko‘plab joylarga rafting sayohatlarini taklif qilishadi.

Siz yilning deyarli istalgan vaqtida O‘zbekistonda paraplanda uchishingiz mumkin, yagona cheklov yomg‘irdir, chunki paraplanning qanoti matodan qilingan. Yilning eng qulay fasli - yoz, uchish uchun eng yaxshi joy esa mamlakatning tog‘ tizmalaridir.

Paraplanda parvoz qilish uchun eng ommabop joy Toshkentdan 60 km uzoqlikda joylashgan Chorvoq suv ombori hududlaridir. Parvoz professional instruktor bilan ham, maxsus tayyorgarlikdan o‘tgach, yolg‘iz ham amalga oshirilishi mumkin. Paraplanda uchishdan tashqari, bu yerda havo sharlarida parvoz qilish ham ommalashgan. Parvozlar davomida suv omborining hamda qorli cho‘qqilari bo‘lgan tog‘ hududining ajoyib manzarasi namoyon bo‘ladi.

O‘zbekiston tog‘lari alpinizm, tog‘ turizmi va qoyaga chiqish kabi faol dam olish turlarini sevuvchilar uchun juda jozibali.

Mamlakat hududining katta qismini asosan tekisliklar egallaydi, ammo o‘lkaning ko‘pgina mintaqalarida Tyan-Shan va Pomir tog‘ tizmalarining g‘arbdan sharqqa tomon cho‘zilgan zanjirlari ham joylashgan.

O‘zbekistonning mashhur tog‘li hududidan biri – Chimyon tog‘lari, eng yuqori cho‘qqisi 3309 metrli Katta Chimyon cho‘qqisi. Mazkur hudud ko‘plab toqqa chiqish yo‘llari, piyoda yurish, qoyaga chiqish yo‘llari, ot minish marshrutlari, tog‘ chang‘isi yo‘laklari va boshqalar uchun xizmat qiladi.

Bu yerda uchta tog‘-chang‘i kurortlari – Chimyon, Bildirsoy va Amirsoy joylashgan bo‘lib, ular turli xil qishki sport turlarini sevuvchilarni o‘ziga jalb qilib kelmoqda. Chang‘i mavsumi dekabr oyining oxiridan boshlab mart oyining o‘rtalariga to‘g‘ri keladi. Tog‘ chang‘isi uchun eng yaxshi vaqt fevral hisoblanadi.

Boysuntog‘ tizmasidagi Boysun buloq (amplitudasi 1415 m), festivalnaya-Ledopadnaya (-580 m) va Ural (-565 m) kabi chuqur g‘orlar, Qulasoy, Langar va Gulkam daralarining g‘aroyib manzaralari, Zomindagi Turkiston tog‘ tizmasi shimoli-g‘arbiy qoyalarining shifobaxsh havosi – sayyohlar va hayajon izlovchilarning misli ko‘rilmas sonini o‘ziga jalb qiladi.

O‘zbekistonning keng tog‘li hududlari go‘yo alpinizm, qoya va muzli cho‘qqiga chiqish uchun mo‘ljallangandek go‘yo. O‘zbekiston alpinizm va qoyani zabt etish federatsiyasi o‘z saytida O‘zbekistonning 34 tog‘li hududida balandligi 3099 metrdan 4326 metrgacha bo‘lgan 74 yo‘nalish haqida ma’lumot beradi. Ulardan 15 ta yo‘nalish 4a yoki 4b qiyinchilik darajalariga ega, 9 ta yo‘nalish 5A yoki 5b qiyinchilik darajalariga ega va faqat bitta yo‘nalishning qiyinchilik darajasi 6a ga yetadi. Alpinizm, toqqa chiqish va muzli qoyaga ko‘tarilishning asosiy yo‘nalishlari asosan G‘arbiy Tyan-Shan hududlarida joylashgan: Maydontol tizmasi, Pskom tizmasi va Chotqol tizmasi. Bu yerda har yili alpinizm va toqqa chiqish bo‘yicha O‘zbekiston ochiq musobaqalari o‘tkaziladi.

Toqqa chiqishni yaxshi ko‘radiganlar uchun O‘zbekiston nafaqat go‘zal tog‘ landshaftlarini, balki asrlar davomida deyarli o‘zgarmagan tog‘ qal’alari, qadimiy sug‘orish tizimlari va qishloqlar timsolidagi tarixiy o‘tmish bilan yuzlashuvni ham taklif etadi.

Nurota tog‘laridan an’anaviy tog‘ qishloqlari bo‘ylab qiziqarli manzarali yo‘llar mavjud. Boysunning tog‘li hududlari ham xuddi shunday go‘zal piyoda sayohatlar bilan o‘ziga jalb qiladi. Sayohatchilar Navoiy shahri yaqinidagi Sarmishsoy darasida va Chimyondagi Gulkam qoyalarida noyob manzaralarni ko‘rishlari mumkin. Va bu mamlakatdagi ajoyib tog‘ yo‘nalishlarining kichik bir qismi, xolos. Ushbu piyoda yurish yo‘llarining aksariyati bo‘ylab ko‘plab qoyatosh suratlari (petrogliflar) mavjud, masalan, Sarmishsoy darasida 4000 dan ortiq rasmlar topilgan.

O‘zbekistonning mashhur nasldor otlaridan zavq olish, milliy ot musobaqalarini tomosha qilish va zotdor otlarda sayr qilishning beqiyos quvonchini his qilish maqsadida O‘zbekistonga tashrif buyuruvchi sayyohlar soni tobora ortib bormoqda. Miloddan avvalgi II asrdayoq Xitoy imperatori armiyasi uchun Farg‘ona vodiysidan Buyuk Ipak yo‘li orqali jangovar otlar yuborilgan.

Toshkent shahri yaqinida, go‘zal vodiyda, katta va kichik Chimyon etaklarida, dengiz sathidan 1600 metr balandlikda, ot turizmini sevuvchilar uchun mo‘ljallangan “Chimyon oromgohi” dam olish majmuasi joylashgan. Bu yerda siz oromgohning go‘zal manzarali hududi bo‘ylab sayrga chiqish imkoniyatiga ega bo‘lasiz. Tajribali o‘rgatuvchilar yangilarga otlarni qanday boshqarishni o‘rgatishadi, mohir chavandozlar esa o‘z mahoratlarini oshirishlari mumkin.

Dam olish maskanidan Chotqol va Ko‘ksuv daryolari bo‘ylab Bildirsoy tizmasi atrofida otda sayr qilish mumkin. Tajribali chavandozlar uchun eng mashhur yo‘nalishlardan biri bu Ugom tizmasining shimoliy yon bag‘irlari bo‘ylab, jo‘shqin Pskom tog‘ daryosi qirg‘oqlaridir. Otdagi safarning davomiyligi 7-10 kun. Otda sayr qilish turli xil va o‘zgaruvchan hayvonot va nabotot olamiga ega bo‘lgan, qo‘riqlanadigan joylardan o‘tadi. Shuningdek, bir necha kunlik otdagi sayohatlar Chotqol milliy bog‘ining Po‘latxon Ugom platosi yaqinida, g‘arbiy Tyan-Shan tog‘larida, Nurota tizmasi va Aydarko‘l ko‘li hududlarida ham tashkil qilinadi.

Hisor tizmasi tog‘lari bo‘ylab otdagi sayohatlar ham juda qiziqarlidir. Ular Qashqadaryo viloyatining kichik tog‘li qishloqlaridan boshlanib, Surxondaryo vodiysida tugaydi. Yo‘nalishlarning eng yuqori nuqtalari 4000 m ga yetishi mumkin. Yo‘l davomida sayyohlar balandlikdagi kamarlarni, archa o‘rmonlarini, tog‘ o‘tloqlarini, tog‘ tundralarini va ba’zi yo‘nalishlarda ko‘p yillik qor va muzliklar kamarini kesib o‘tishadi.

O‘zbekistonda Veloturizm ekzotika, afsonaviy va sharqona mehmondo‘stlikka boy. Mavsum aprel oyining o‘rtalarida boshlanadi va noyabr oyigacha davom etadi.

Velosiped turlarini Buyuk Ipak yo‘li bo‘ylab sayohat, qadimiy Samarqand, Buxoro, Xiva va Termiz shaharlari bo‘ylab sayohat, shuningdek hayajonli tog‘ manzaralari va gulli vodiylar bo‘ylab sayohat bilan birlashtirish mumkin. Velosipedchilar qishloqlar va tog‘ ovullari bo‘ylab sayohat qilganda, u yerdagi mahalliy aholining turmush tarzi bilan tanishib olishlari mumkin. Ekstremal sport turlarini yaxshi ko‘radiganlar uchun esa, Samarqand yaqinida Oqtog‘ tizmasi bo‘ylab yo‘nalish mavjud.

Bundan tashqari, tog‘li hududlarda va yirik shaharlarda deyarli har oy issiq mavsumda ochiq tanlovlar va velosiped musobaqalari o‘tkazilib, unda hamma qatnashishi mumkin!

Yosh sportchilar orasidagi eng ajoyib sport tadbirlarini ko‘rishni xohlaysizmi? Unda O‘zbekiston poytaxti - Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadigan 2025 yilgi yoshlar o‘rtasidagi Osiyo o‘yinlarini o‘tkazib yubormang.

O‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo o‘yinlari - har to‘rt yilda bir marta bo‘lib o‘tadigan butun Osiyo yosh sportchilarining sport musobaqasidir. O‘yinlar Osiyo Olimpiya Kengashi (OOK) tomonidan tashkil etiladi.

Musobaqalar dasturida 19 sport turi - basketbol, yengil atletika, badminton, plyaj voleyboli, bouling, qilichbozlik, futbol, golf, gandbol va boshqalar mavjud.

O‘zbekiston, musobaqalarda juda faol ishtirok etadi. O‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo O‘yinlarining butun davrida mamlakatimiz medallar soni bo‘yicha - 8 ta bronza, 2 ta kumush va 1 ta oltin 31 mamlakat orasida 17-o‘rinni egallab turibdi.

Bukletni ko‘rish va uni yuklab olish ⬇️