Qadimiy Toshkentning 12 Darvozasi

Toshkent tarixi 2000 yildan ziyotroq. Ushbu davr mobaynida Toshkent qiyofasida katta o‘zgarishlar yuz berdi, yangi istehkomlar, turar-joy mavzelari va dahalar shakllandi. Ehtimol, har bir qiziquvchan poytaxt aholisi, bundan oldin 100-200 yil oldin, uning yashash joyi o‘rnida nima bo‘lganini bilishga qiziqar.

XIX asrga qadar Toshkent shahri 12 ta darvozaga ega kuchli qal’a devori bilan o‘ralgan.

Qal’a devori shaharni dushman hujumlaridan va boshqa tashqi tahdidlardan himoya qilgan. Dastlab Binkent qal’asi (Toshkentning eski nomi) 7 ta darvoza, XIX asrning boshlarida 8 ta, 1864-yilga kelib shaharda 12 ta qal’a darvozasiga ega bo‘ldi.

12 raqami tasodifan tanlanmagan va Toshkent shahri butun dunyodagi yagona bunday darvozalar soniga ega hisoblangan shahar bo‘lgan. Shahar devorining shakli yulduzlar tizimi bilan mos kelganligi sababli, olimlar 12 yulduzlar muchal davriga mos joylashtirish uchun eshiklar sonini qurishganini taxmin qilishdi. Shunday qilib, 12 eshiklari yulduzlar tizimining yerdagi aksi edi.

O‘rta asrlarda Toshkent to‘rtta “Daha” ma’muriy-hududiy bo‘linmalariga bo‘lingan: Shayxontohur, Beshyog‘och, Ko‘kcha va Sebzor.

Har bir daha dunyoning to‘rt tomonini va to‘rt mavsumni aks ettirgan. Toshkentni rus qo‘shinlari egallab olgach, shahar kengayib, yangi shahar aholisi devorlarni qurilish materiallariga ajratib yuborgan. 1890-yilda so‘nggi eshiklar qulatilgan, ammo shaharning ba’zi hududlari bugungi kungacha darvoza nomlarini saqlab qoldi.

Labzak, Taxtapul, Qorasaroy, Sag‘bon, Chig‘atoy, Ko‘kcha, Samarqand, Kamolon, Beshyog‘och, Ko‘ymas, Qo‘qon va Qashqar kabi darvozalarning noyob nomlari bo‘lib, ularning ko‘pchiligi ularga yuborilgan shahar (masalan, Samarqand) sharafiga, ba’zilari Toshkentning Markaziy ko‘chalari (masalan, Chig‘atoy) sharafiga nomlangan. Har bir darvozani maxsus xonada (darvozaxona) yashagan qo‘riqchi (darvazabon) nazorat qilgan.

Bugungi Toshkentda, afsuski, hech qanday darvoza saqlanib qolmagan, ammo o‘rta asrlardagi Toshkentning tarixiy obidalarini ko‘rish mumkin. Ular orasida: Shayxontohur me’moriy ansambli, Ko‘kaldosh madrasasi, Hazrati Imom ansambli, Xo‘ja Ahror Vali masjidi va boshqa qadimiy obidalar mavjud.

2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning 5ta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar Strategiyasini amalga oshirish bo‘yicha Davlat dasturiga muvofiq, “Yoshlarni qo‘llab-quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash yili” da poytaxt hokimligiga 12 ta qadimiy shahar darvozasini tiklash va ularni turizm yo‘nalishiga kiritish topshirildi. Toshkent shahar hokimligi qoshidagi raqamli rivojlanish departamenti Toshkent shahrining 12 darvozasining tarixiy o‘rnini tiklash loyihasini qabul qildi.

Davlat dasturiga ko‘ra, tiklangan eshiklarni o‘rnatish joylari tarixiy jihatdan ishonchli bo‘lishi kerak.

Eshikning aniq joylashuvini o‘rnatishning murakkabligi shundan iboratki, ilgari ularning joylashuvi 1890-yil xaritalari bo‘yicha — devor va eshikning aksariyati allaqachon vayron qilingan. Biroq, noyob arxiv materiallari tufayli bo‘lim o‘zlarining tarixiy joylarini aniqlashga muvaffaq bo‘ldi.

Izoh qoldirish

Fikr qoldirish uchun siz ijtimoiy tarmoqlar orqali kirishingiz kerak:


Tizimga kirish orqali siz qayta ishlashga rozilik bildirasiz Shaxsiy malumot