Ayozqal’a qal’asi

Bo‘ston shahridan (Ellikqal’a tumani) 20 km shimoli-sharqda ajoyib qal’a – Ayozqal’a joylashgan. Bu qal’a xarobalari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Qizilqum cho‘lining qadimiy qal’alar bilan qoplangan ko‘plab yodgorliklari singari, bu hudud ham azaldan arxeologlar uchun qiziqarli manzil bo‘lib kelgan.Qal’aga shunday sirli nom berilgani bejiz bo‘lmasa kerak. Turkiy tildan tarjima qilinganda Ayozqal’a “shamoldagi qal’a” degan ma’noni anglatadi. Kuchli shamollarga dosh bergan bu qal’a asrlar davomida mag‘rur va ulug‘vor holda, bu zaminda sodir bo‘lgan ko‘plab voqealarning guvohi bo‘lib turibdi. Umuman olganda, Ayozqal’aning 3 ta qo‘rg‘on qal’asi mavjud. Biri miloddan avvalgi III-IV asrlarga mansub bo‘lib, aynan shu yerda joylashgan, ikkinchisi – qabriston qal’a, milodiy I asrning ikkinchi yarmiga oid bo‘lib, asosiy qal’aning janubi-g‘arbiy qismida joylashgan. Ayozko‘l ko‘lidan unchalik uzoq bo‘lmagan baland tepalikda Ayozqal’aning birinchi, Katta qal’asi joylashgan. Unga yaqin joyda joylashgan ikkinchi qalʼaga Kushonlar davrida asos solingan. Uchinchi qal’a janubi-g‘arbiy qismda joylashgan. Oxirgi qal’a mustahkam qal’a devori bilan o‘ralgan bo‘lib, devor ortidan katta saroy xarobalari, minoralar va labirintlar ko‘rinib turadi.

Asosiy qal’aning balandligi dengiz sathidan 169 m ko‘tarilgan bo‘lib, uni o‘rab turgan Qizilqum cho‘lidan taxminan 60 metr balandlikda joylashgan. Ko‘p asrlar davomida bu tik qoyalar qal’ani bosqinlardan ishonchli himoya qilgan. Qal’aning sharqiy tomoni ochiq tekislikka tutashgan bo‘lib, bu ham dushmanning bostirib kelishi uchun kuchli to‘siq bo‘lgan.Qal’aning mustahkam mudofaa devorlari xom g‘ishtdan qurilgan va 4 tarafga qaragan. Tashqi devor balandligi 10 metrgacha, qalinligi esa 2,5 metrgacha bo‘lgan. Ichki devorlarni mustahkamlash uchun bu yerda har 10 metrda yarim doira minoralar qurilgan, ularda soqchilar va o‘q-dorilarni saqlash uchun ichki xonalar mavjud edi. Bu yerda devor tomondan tuzli Ayozko‘l ko‘lining go‘zal manzaralari ochilgan. Qal’aga kirish eshigi janub tomonga o‘rnatilgan. Bu bejizdan emas edi. Janubdan kelgan kuchli shamol butun axlat va changni qal’adan tashqariga olib chiqadi va kirish joyidan qal’aga kirgan dushman bo‘linmalari labirintga tushib qoladi, chang va qoldiqlarni uchirib kelgan shamol ularni yo‘ldan adashtirardi. Qal’ada mana shunday yaxshi o‘ylangan mudofaa tizimi bor edi.

Bugungi kunda Ayozqal’aga borish qiyinroq, lekin imkonsiz emas. Ayozqal’a Orol dengizidan 200 km uzoqlikda joylashgan. Bu yerga Urganchdan, 80 km masofani bosib o‘tib, borishingiz mumkin. Urganchdan Bo‘stonga shaharlararo avtobuslar qatnaydi, Bo‘stondan esa qal’agacha yana 20 km yo‘l bosish kerak.Ko‘pchilik sayyohlar bu yerga Urganch va Xivadan diqqatga sazovor joylarni koʻrish uchun Amudaryo koʻprigi boʻylab oʻtuvchi avtobuslarda keladilar. Siz bu yerda o‘tov lagerlarida toʻxtab, mahalliy aholining hayoti va turmush tarzi bilan tanishishingiz mumkin.

O‘tovda dam olib, mahalliy taomlardan bahramand bo‘lganingizdan so‘ng, har uchala qal’a bo‘ylab sayohatga chiqishingiz, tuya minishingiz, mahalliy xalq og‘zaki ijodi namunalarini tinglashingiz va hatto to‘yga ham borishingiz mumkin.

Izoh qoldirish

Fikr qoldirish uchun siz ijtimoiy tarmoqlar orqali kirishingiz kerak:


Tizimga kirish orqali siz qayta ishlashga rozilik bildirasiz Shaxsiy malumot