Amudaryo bo‘yida Termizdan 18 kilometr uzoqlikda joylashgan Ayritom tarixiy qalʼasi turli qadimiy sivilizatsiya yodgorliklaridan iborat bo‘lib, uning maydoni 90 gektarni tashkil etadi.
Ayritom majmuasi 1933 yilda eski Termiz hududida birinchi qazish ishlari olib borilgan paytda ochilgan edi. Afsuski, ekspeditsiya kundaliklari va chizmalari yonib ketgan. Ammo keyingi binolarning qoldiqlari Yunon-Baqtriya imperiyasi davrida (miloddan avvalgi II asr) bu yerda monumental qalʼa qurilganligini, Kushon davrida uzunligi 3 km gacha bo‘lgan ulkan buddaviyli monastiri qurilganligini aniqlashga imkon berdi. Binolar meʼmorchilik naqshlari bilan bezatilgan minoralari bo‘lgan mustahkam devor bilan o‘ralgan edi.
O‘sha davrlarda iqtisodiy va ishlab chiqarish maqsadlarida ishlatiladigan kulolchilik xumdonlari topilgan.
III asr oxirida Ayritom inqirozga uchraydi va boshqa qaytib tiklanmaydi.
1932 yilda tadqiqotchi M. Masson ushbu hududda musiqachilar va gulchambar ko‘targan insonlar tasvirlari tushirilgan bir nechta noyob buddaviylik haykallari va tosh plitalarini topgan.
Omon qolgan topilmalar orasida bizning kunlarimizga qadar Geliokl va Soter Megas davriga tegishli tangalarga taqlid qilib zarb qilingan uchta mis tanga saqlanib qolgan.
Barcha topilmalar puxta o‘rganib chiqilgan, tavsiflangan va tasniflanganidan so‘ng respublika muzeylariga topshirilgan.
Ish vaqti: 9:00-18:00, Du-Ju
Savollar uchun
Izoh