Qarshi shahrining 8 ta qadimiy meʼmoriy yodgorliklari

56320

Qashqadaryo viloyatining maʼmuriy markazi — Qarshi shahri. Qadimiy shahar 2006-yilda YuNESKO boshchiligida o‘zining 2700 yilligini nishonladi. Shaharga Iskandar Makedonskiyning o‘zi tashrif buyurganligi haqida afsonalar mavjud.
Bu qadimiy shahar nomining tarixi qiziq. Bobur toponimning tarixini “Boburnoma” asarida tilga olgan. U shunday deb yozgan edi: “Yana bir tuman Qarshi boʻlib, u ham Nasaf va Nahshab deb ataladi. Qarshi — mo‘gʻulcha nomi; qalʼa yoki maqbara moʻgʻulcha — “Qarshi”. Bu nom shu yerda oʻz qarorgohiga asos solgan Kepekxonning qurilish ishlarini aks ettiradi. Keyinchalik Amir Temur davrida shahar atrofida mudofaa devori barpo etilgan.

Qarshi – zamonaviy yangi binolar qadimiy obidalar bilan uyg‘unlashib ketgan qiziqarli maskan. Bu yerda siz turar-joy binolari va shahar infratuzilmasi bilan yonma-yon joylashgan bir qancha ibodat joylarini ko‘rishingiz mumkin. Karshi 1. Abu Ubayd ibn al-Jarroh yodgorlik majmuasi. Ubayda al-Jarroh mashhur lashkarboshi, siyosatchi, Muhammad (s.a.v) payg‘ambarning hamrohi va tabibi edi. Afsonaga ko‘ra, u o‘q bilan yaralangan payg‘ambar (s.a.v) davolay olgan. Majmua XV asrda qurilgan va yaqinda taʼmirlangan. Maqbara hududida laylak shakli tushirilgan minora, nihoyatda toza va shaffof hovuz, dafn etilgan joylar, qadimiy topilma ashyolari, eski chinorni ko‘rish mumkin. Majmuaga kiraverishda gulzorli keng xiyobon joylashgan.
2. Qarshi ko‘prigi. Boy tarixga ega qadimiy ko‘prik. Uning bir necha nomi bor: Amir Temur koʻprigi, Shayboniylar koʻprigi, Qashqadaryo koʻprigi, Nikolaevskiy koʻprigi. Inshoot 1583-yilda forscha uslubda qurilgan. Qurilish Abdullaxon II tashabbusi bilan boshlangan bo‘lib, u uchun shaharda nafaqat piyodalar, balki savdo karvonlari uchun ham qulay o‘tish joyini yaratish muhim edi. Oʻsha paytda Qarshi savdogarlar uchun muhim toʻxtash joyi boʻlgan. O‘shandan beri ko‘prik shaharning ramzi bo‘lib kelgan. Uning uzunligi 122 metr, kengligi 8 metr, suv ustida balandligi 5 metr va 10 ta tutashtiruvchi kamarlardan tashkil topgan.3. Odina madrasasi va masjidi. Bu shaharda ilk bor ayollar uchun madrasa va masjid qurilgan. Majmua XVI asrda vayron boʻlgan Kebek xon saroyi oʻrnida qurilgan. Madrasada ayollarga ilm-fan va diniy ta’limotlar o‘rgatilgan. Odamlar namoz o‘qib, farzandlari, yaqinlari uchun Allohga shukronalik keltirish uchun masjidga kelishgan. Bunday diniy majmua Oʻrta Osiyoda yagona boʻlib, hech qayerda oʻxshashi yoʻq edi. Ayni paytda masjidda shayboniylar sulolasining boy tarixidan hikoya qiluvchi muzey faoliyat ko‘rsatmoqda, ularning hukmdorlari va xonlari islom tarixiga salmoqli hissa qo‘shgan.
4. Ko‘k-Gumbaz masjidi. Qarshi jome masjidi XVI asr oxirida qurilgan. Bino o‘zining ulug‘vorligi va go‘zalligi bilan hayratda qoldiradi, o‘sha davr odamlari bunday go‘zallikni qanday qilib qurishga muvaffaq bo‘lganligining o‘zi juda ham hayratlanarli.

5. Qilichboy madrasasi. Bino 1914-yilda qurilgan bo‘lib, tashqi ko‘rinishi Xo‘ja Abdulaziz madrasasiga juda o‘xshaydi. Madrasadagi 12 ta o‘quv xonalari birinchi va ikkinchi qavatlarda joylashgan. Hovli ichida tashnov - kanalizatsiya ham mavjud bo‘lgan. Pishirilgan g‘ishtdan qurilgan mustahkam devorlar ta’sirchan, uzoqdan e’tiborni tortadi. Hozirda madrasada muzey faoliyati yo‘lga qo‘yilgan.

6. Xo‘ja Abdulaziz madrasasi. Arxitektura yodgorligi 1909-yilda, Buxoro amiri Sayid Abdulahadxon davrida qurilgan. XX asr boshlarida madrasa mashhur taʼlim muassasasi boʻlib, u yerga Buxoro amirligining barcha hududlaridan talabalar kelgan. 1975-2007-yillar mobaynida Madrasada Qashqadaryo oʻlkashunoslik muzeyi faoliyat yuritgan.

7. Sardoba - suv yig‘ish ombori, XIV asrda qurilgan. Mintaqaning iqlimi ancha qurg‘oqchil bo‘lganligi sababli, tuzilma yomg‘ir suvini to‘plash imkonini bergan. Sardoba XX asr boshlariga qadar faoliyat yuritgan, hozirda esa foydalanilmay kelayotganligi sababli ichkariga kirishingiz va tarixni o‘z ko‘zingiz bilan ko‘rishingiz mumkin. Binoning ichki qismida ajoyib akustika, shuningdek, suv olish uchun teshikdan g‘ayrioddiy yog‘och bo‘lagi bor. Sardoba in Karshi 8. Qarshi hammomlari. Shaharning eng qiziqarli obyekti - o‘rta asr hammomlari. Ularning qurilishi XVI asrga to‘g‘ri keladi. Oqsoqollarning aytishicha, vannalar shunday yaratilganki, issiqlik bitta kichik pech orqali saqlanadi. Ichkarida va tashqarisida hammomlar juda g‘ayrioddiy ko‘rinadi, bu esa chinakam qiziqish uyg‘otadi.

Qarshi juda maftunkor shahar. Qadimiy me’morchilik, go‘zal ko‘chalar, shahar markazidagi favvoralar, mehmondo‘st aholisi, lazzatli dasturxon barchani o‘ziga tortadi. Ushbu ajoyib shaharni ko‘rish kerak bo‘lgan joylar ro‘yxatiga kiritib qo‘ying.